W wyroku w sprawie C-260/18 Trybunał Sprawiedliwości UE dopuścił możliwość stwierdzenia nieważności umowy w przypadku uznania przez sąd krajowy, że bez wyeliminowanych postanowień niedozwolonych umowa nie może dalej obowiązywać. Nie jest to jednak rozwiązanie obligatoryjne. Zasadą jest dalsze obowiązywanie umowy po usunięciu z niej bezskutecznych wobec konsumenta klauzul. Wówczas powinno dojść do rozliczenia świadczeń w taki sposób, jakby kredyt został udzielony w złotych polskich z oprocentowaniem LIBOR.

Każdorazowo sąd powinien uzyskać stanowisko kredytobiorcy/konsumenta co do ewentualnego stwierdzenia nieważności umowy. Konsument powinien mieć świadomość skutków, jakie wiążą się z uznaniem umowy za nieważną, w tym przede wszystkim obowiązkiem wzajemnego zwrotu spełnionych świadczeń. Bez zgody konsumenta sąd – zgodnie z orzecznictwem TSUE – nie jest uprawniony do stwierdzenia nieważności umowy.

Możliwość domagania się od banku zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia nie jest uzależniona od tego, czy umowa kredytowa nadal obowiązuje. Zarówno stwierdzenie występowania w umowie klauzul abuzywnych, jak i nieważności umowy może nastąpić w stosunku do umowy, która wygasła na skutek wcześniejszej spłaty kredytu.

W przypadku przedawnienia roszczeń związanych z „kredytami frankowymi” należy rozróżnić roszczenia o zapłatę oraz roszczenia o ustalenie nieważności. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego roszczenia o ustalenie nieważności umowy nie ulegają przedawnieniu, gdyż przedawnić się mogą tylko takie roszczenia majątkowe, które druga strona może zaspokoić. Roszczenia o zapłatę opierają się na przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu i podlegają przedawnieniu zgodnie z ogólnymi zasadami wskazanymi w art. 118 KC. Istnieją jednak rozbieżności co do sposobu ustalania terminu wymagalności roszczenia o zapłatę, od którego to terminu rozpoczyna się bieg terminu przedawnienia. Może to być albo chwila, w której dokonano zapłaty konkretnej raty lub też upływ terminu wezwania banku do zapłaty.

Wysokość nienależnego świadczenia obliczana jest jako różnica między kwotami wpłaconymi do banku na podstawie umowy a kwotami, które byłyby należne w przypadku wyeliminowania niedozwolonych postanowień umownych. Kalkulacja sporządzana jest przez eksperta na podstawie historii spłat kredytu i informacji o zmianie oprocentowania. W celu wyliczenia wysokości roszczenia konieczne jest zatem uprzednie pozyskanie odpowiednich zaświadczeń z banku.

Czas trwania postępowania cywilnego jest zależny od wielu czynników, w tym również od wniosków dowodowych stron, ale i od szybkości procedowania w danym sądzie. Zgłoszenie przez bank wniosku o przesłuchanie świadków rodzi konieczność wyznaczenia dodatkowego terminu rozprawy. Postępowanie będzie również trwało dłużej, jeśli w sprawie wywoływana zostanie opinia biegłego. Jest to jednak wniosek konieczny w przypadku domagania się zwrotu nienależnego świadczenia. Sąd musi również przesłuchać strony, przy czym przesłuchanie na pierwszej rozprawie może mieć charakter informacyjny, a właściwe przesłuchanie stron odbywa się przed samym zamknięciem rozprawy.

Złożenie wniosku o zabezpieczenie powództwa jest możliwe w każdej sprawie, jeśli uprawdopodobni się roszczenie i wykaże się interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Interes prawny istnieje wówczas, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie orzeczenia. W sprawach frankowych zapadło dotychczas kilka postanowień o udzieleniu zabezpieczenia frankowiczom m.in. z uwagi na ryzyko niewypłacalności banku, którego trudna sytuacja finansowa komentowana była szeroko w mediach. Zabezpieczenie polegało na zawieszeniu obowiązku spłaty rat kredytu na okres trwania postępowania.