Wyrok sądu TSUE dotyczący wykładni nieuczciwych postanowień umownych

Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 18 listopada 2021 r. w sprawie C-212/20 jednoznacznie podważył argumentację banków, które w toku postępowań dotyczących umów kredytów indeksowanych kursem CHF zawieranych z konsumentami powołują się na konieczność dokonywania wykładni nieuczciwych postanowień w świetle art. 65 Kodeksu cywilnego.

Jak tłumaczyć oświadczenie woli?

Zgodnie z tym przepisem oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje, natomiast w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w Warszawie zwrócił się do TSUE z pytaniem prejudycjalnym o dopuszczalność dokonania interpretacji zapisu umownego dotyczącego określania przez kredytodawcę (bank) kursu kupna i sprzedaży waluty obcej w ten sposób, aby rozstrzygnąć wątpliwości umowne na korzyść konsumenta i przyjąć, że umowa określa kursy kupna i sprzedaży waluty obcej nie w sposób dowolny, lecz wolnorynkowy, zwłaszcza w sytuacji, gdy obie strony tak samo rozumiały zapisy umowne określające kurs kupna i sprzedaży waluty obcej bądź kredytobiorca/konsument nie był zainteresowany kwestionowanym postanowieniem umownym w czasie zawarcia umowy i jej wykonywania, w tym nie zaznajomił się z treścią umowy w chwili jej zawarcia i przez cały czas jej trwania.

Sprzeciw trybunału wobec postępowań banków

Trybunał jednoznacznie zanegował możliwość takiej ingerencji sądu w treść umowy, uznając za niedopuszczalną wykładnię postanowienia uznanego za abuzywne w celu złagodzenia jego nieuczciwego charakteru, nawet jeśli taka wykładnia odpowiadałaby wspólnej woli stron.

W ocenie TSUE możliwość zmiany treści nieuczciwych warunków zagrażałaby realizacji celów dyrektywy 93/13 i prowadziłaby do wyeliminowania zniechęcającego skutku wywieranego na przedsiębiorców poprzez sam brak stosowania takich nieuczciwych warunków wobec konsumentów.

Przedsiębiorcy mogliby nadal dostrzegać korzyść w stosowaniu takich postanowień wiedząc, że nawet gdyby miały one zostać uznane za bezskuteczne, to jednak umowa mogłaby zostać uzupełniona w niezbędnym zakresie przez sąd krajowy, tak aby zagwarantować w ten sposób interes rzeczonych przedsiębiorców (wyrok z dnia 29 kwietnia 2021 r., Bank BPH, C‑19/20, EU:C:2021:341, pkt 68 i przytoczone tam orzecznictwo).

Nieuczciwe warunki umów frankowych, a TSUE

TSUE odniósł się również do orzeczenia w sprawie C-260/18 (Dziubak), w którym zanegowano możliwość wypełniania luk w umowie spowodowanych usunięciem z niej nieuczciwych warunków wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, przewidujących, że skutki wyrażone w treści czynności prawnej są uzupełniane przez skutki wynikające również z zasad słuszności lub ustalonych zwyczajów. Do takich przepisów TSUE zakwalifikował art. 65 Kodeksu cywilnego.

W świetle dotychczasowego orzecznictwa możliwe jest wyłącznie ewentualne zastosowanie przepisów dyspozytywnych lub przepisów, na które strony wyrażą zgodę, jednakże tylko wówczas, gdy miałoby to na celu zaradzenie nieważności umowy ze względu na to, że nie mogłaby ona dalej obowiązywać bez rozpatrywanego w postępowaniu głównym warunku dotyczącego indeksacji.

Jeśli jesteś „frankowiczem” i masz pytania dotyczące Twojej umowy kredytowej, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią RGW: https://rgw.com.pl/kredyty-frankowe-infolinia/.